Sovyetler Birliği lideri Nikita Kruşçev‘e yazdığı mektupta, “eğer sosyalist dünyanın savunulması için bu gerekliyse, Küba’nın feda edilmesi pahasına da olsa nükleer silah kullanmanızı kabullenirim” diyordu. Mektubu okuyan Sovyet lider, “bu adam deli” diye haykırmıştı, “benden dünyayı yok etmemi istiyor!”. Kastettiği deli (İspanyolcasıyla el loco), Fidel Castro‘dan başkası değil.

Her ne kadar 2008 yılında makamını kardeşi Raul’e devredip bir kenara çekilmiş olsa da, Küba denince akla ilk gelen isim hâlâ o. Küba’nın efsanevi lideri Fidel Castro, 13 Ağustos günü 90. yaşgününü kutladı.

Castro‘nun 90 yıllık hayatının büyük bir bölümü ABD ile mücadele etmekle geçti desek yeridir. Dünyanın bir numaralı gücü ABD’nin, Florida sahillerine 90 mil uzaklıktaki ve 11-12 milyon nüfuslu bir adaya nasıl olup da boyun eğdiremediği (ya da eğdirmediği) uluslararası siyasete dair  tartışma konularından biri.

Dünyanın nükleer savaşın eşiğinden döndüğü (Castro’nun Kruşçev’e yukarıdaki mektubu göndermesine de vesile olan) 1962 Küba Krizi ertesinde, ABD ile Sovyetler Birliği arasında “Küba’ya dokunmama” konulu bir centilmenler anlaşmasının var olduğu tahmin edilebilir. 

Soğuk Savaş’ın sona ermesinden sonra ise, “Küba’da rejim çöktü çöküyor”, “yavaş yavaş dışa açılıyorlar” haberleri hiç eksik olmadı. Nihayet ABD de kırk yıllık ambargosunu bu sene kaldırdı ve Başkan Obama Küba’yı ziyaret ederek diplomasi tarihinin bir sayfasını kapatmış oldu.

ABD’nin Küba’ya ilgisi 1800’lerin sonuna kadar uzanıyor. Adanın ekonomisine hakim olan firmaları ve (Guantanamo üssü gibi) askeri tesisleriyle ABD Küba’yı hep elinin altında tuttu. Ta ki Washington’un desteklediği Batista hükümeti 31 Aralık 1958 günü Fidel Castro önderliğinde devrilene kadar.

Castro 1960 senesinde adadaki tüm Amerikan işletmelerini kamulaştırarak komşusuna karşı tavrını net olarak ortaya koymuş oldu. Ertesi yıl, tam bir fiyaskoyla sonuçlanan ve Başkan Kennedy’i de zor duruma düşüren Domuzlar Körfezi çıkarması gerçekleştirilmiş, Castro kolay lokma olmadığını bir kez daha göstermişti.

Castro’nun ABD ile tanışıklığı ise çok daha eskiye dayanıyor. 1948 yılında evlenen Castro, üç aylık bir balayı için New York-Bronx’a yerleşmişti. Bu dönem boyunca orada ne yaptığı tam olarak bilinmiyor, ama kendisi “günde 200 kelime ezberleyerek İngilizce öğrendiğini” söylüyor. Castro aslında o tarihten önce de ABD’ye tepki doluydu. Daha Havana Üniversitesi’nde okurken yazdığı bir mektupta “esas mücadele, ABD’ye karşı verilecek. Benim gerçek kaderim bu,” diyordu.

ABD Küba’daki her siyasal aktörle olduğu gibi Castro’yla da daha Başkan Batista’ya karşı mücadelesi sürerken ilgilenmeye başlamıştı. Castro’nun adını Amerikan kamuoyu Herbert Matthews’un 1957 yılında yaptığı üç röportajla duydu. 

ABD yönetimi ise Castro’dan bir an önce ve her ne şekilde olursa olsun kurtulmaya çalışıyordu. Öyle ki, 1960 yılında 20 yaşında olan Alman kökenli sevgilisi Marita Lorenz, CIA tarafından Castro’nun yemeğine zehir katmaya ikna edilmişti… Neyse ki genç kadın son anda bunu yapamayacağını anladı; Fidel’e her şeyi anlatıp adayı terk etti.

ABD binbir farklı yöntemle ondan kurtulmaya çalışırken, Fidel Castro da dünyanın dört bir yanında ABD’yi rahatsız etmeye devam etti. Kübalı asker, uzman ve gönüllüler Zanzibar, El Salvador, Nikaragua, Vietnam, Libya, Cezayir, Suriye, Angola, Etiyopya gibi yerlerde ABD’nin çıkarlarına aykırı hareket eden her türlü hareket ve hükümete destek oldu.

Seveni kadar sevmeyeni de vardır, ama herhalde bir gerçeği herkes teslim eder: gençlik yıllarından ileri yaşına kadar, fazla tökezlemeden uluslararası siyaset sahnesinde kalabilmek ve tarihe adını yazdırmak her lidere nasip olmuyor.

¡ Feliz Cumpleaños Fidel !