Rusya’nın birkaç haftadır Suriye’deki askeri varlığını göstere göstere takviye etmesi ve son olarak da giriştiği hava akınları, dört yıldır kanlı bir savaşın içine gömülmüş olan Suriye’de olayların bundan sonra alacağı şekli belirleyecek gibi duruyor.

Rus yetkililer gerçekleştirdikleri askeri operasyonların sadece IŞİD’i hedef aldığını ve  “teröre karşı mücadele ettiklerini” söylüyor. Moskova’nın Suriye rejimiyle olan yakın bağları biliniyor. Ayrıca IŞİD saflarında çok sayıda Kuzey Kafkasya kökenli Rus vatandaşı bulunuyor. Dolayısıyla Rusya’nın IŞİD’i kendisine karşı doğrudan bir tehdit olarak tanımlaması çok da tuhaf kaçmıyor.

ABD ve kimi Avrupa ülkeleri ise, Rus Hava Kuvvetleri’nin sadece IŞİD’i değil, ülkenin şu an ancak beşte birini elinde tutan Beşar Esad rejimine muhalif tüm kesimleri hedef aldığını iddia ediyor.

Moskova operasyonun birkaç ay sürebileceğini, ancak şimdilik kara operasyonu düşünmediğini de ifade ediyor. Kara operasyonu, Rusya’nın kendi iç kamuoyu bakımından hassas bir konu. Zira uzak topraklarda yürütülen ve 1979’da başlayan Afganistan savaşını hatırlatan kapsamlı bir askeri harekatı Rus halkının ne derece destekleyeceği belirsiz. Ne de olsa Suriye, Ukrayna değil.

Gerçi Lübnan basını kara harekatı için İran’dan bir takım birliklerin geldiğini iddia ediyor. Lübnan Hizbullahı’nın Suriye iç savaşında oynadığı rol ve bu örgütün de İran bağlantısı düşünülürse, iddiaların en azından “şemaya uygun” olduğu söylenebilir. Geçenlerde apar topar Moskova’ya giden İsrail Başbakanı Netanyahu’nun temel kaygısı da İran ve Hizbullah’ın Suriye’de artan rolüne dair güvenceler almaktı.

ABD de bir süredir IŞİD’in denetlediği coğrafyayı bombalıyor. Her ne kadar Amerikan yönetimi Rus operasyonlarının başlamasından kaygılı olduğunu ilan etse de, tepkilerinin bir hayli ölçülü olduğunu söylemekte de yarar var. Rusya’nın Avrupa Birliği nezdindeki temsilcisi Vladimir Çijov’un daha ilk günden “Washington’la bir temas hattı kurduk,” diye ilan etmesi bu açıdan anlamlıydı.

Bu arada PYD lideri Salih Müslim’in de “Rusya’yla askeri koordinasyona hazır olduklarını” hemen açıkladığını hatırlatalım.

Rusya’nın bu denli kararlı ve silahlı bir şekilde sahaya inmesinden en fazla rahatsız olan ülkeler ise Avrupa’da gibi duruyor. Uzun süre “Esad’ın işine yarar” diyerek IŞİD’i bombalamaktan kaçınan Fransa bile, tam da bu günlerde, kendi “otonom” hava operasyonlarını başlattı. Ayrıca, “Esad’lı geçiş süreci” formülüne karşı olduğunu göstermek istercesine, Beşar Esad hakkında “savaş suçu” ithamıyla soruşturma açtı.

Kısaca, bir biri peşi sıra çok sayıda büyük güç şu sıralar IŞİD’i bombalamakla meşgul. IŞİD yok edilmese bile hakim olduğu alanın bir hayli daraltılacağı, Suriye’nin iç bölgelerine bir nevi hapsedileceği süreç hızlanmış durumda. Tabii görünürde bu kadar çok ve güçlü devletin karşı olduğu bir örgütün nasıl olup da bu kadar uzun süredir “bitirilememiş” olduğu ayrı mesele. Uluslararası sahnede bazen her şey göründüğü gibi olmuyor herhalde.

Moskova ve Washington, İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana ilk defa, resmen ilan edilmiş bir ittifak içinde olmasalar da, aynı ülkede aynı düşmana karşı askeri operasyon yürütüyor. IŞİD olarak deklare ettikleri düşmanları ortak, sahadaki dostları ise farklı olan bu iki büyük güç bir biçimde yan yana gelirken, elbette oyunun dışına itilenler de var.

Peki ABD ve Rusya’nın Suriye meselesini baş başa çözme arzusuna bu dışlanan oyuncular direnmeye devam ederler ve başka yerlerden zorlayarak kurguyu zedelemeye kalkışırlarsa? Bu “başka yerler”, sadece Suriye’nin çok yakın çevresinde de olmayabilir.

Gürcistan’ın adı bu aralar Avrupa basınında biraz fazla geçiyor sanki. Herhalde tesadüftür.

(4 Ekim 2015)