Geçtiğimiz hafta gene bol bol IŞİD’den bahsedildi. İstanbul Sultanahmet’te yaşanan canlı bomba eylemi bir yana, Endonezya’nın başkenti Jakarta’da da IŞİD ciddi bir eylem gerçekleştirdi ve pek çok masum insanın canına kıydı. Bu eylemler yanında, belki daha önemsiz görülebilecek ancak yine IŞİD bağlantılı bir başka eylem ise Fransa’nın gündemindeydi.

Marsilya’da yaşayan ve Türk vatandaşlığı da bulunan 15 yaşında bir çocuk, sokakta yürüyen Benjamin Amsellem isimli bir öğretmenin üstüne atılarak, elindeki bıçakla onu öldürmeye çalıştı. Amsellem neyse ki saldırıyı önemli bir yara almadan atlattı ve saldırgan da yakalandı. Basına verilen bilgilere göre saldırgan, sorgusunda herhangi bir pişmanlık yaşamadığını ve bu eylemi IŞİD’e sempati duyduğu için gerçekleştirdiğini söyledi.

Yine saldırganın ifadesine göre, saldırdığı kişi önceden belirlediği, tanıdığı ya da takip ettiği bir hedef değildi. Anlaşılan o ki Amsellem’in saldırıya uğramasının tek bir nedeni vardı: Yahudi olduğunu ortaya koyar şekilde, kafasına taktığı kipayla sokakta yürüyor olması.

Bu saldırı üzerine Fransa’da, bir taraftan önceden tespit edilip engellenmesi çok zor olan bu türden “yalnız kurt” eylemleriyle nasıl başedilecek tartışması alevlenirken, diğer taraftan ülkede giderek artmakta olan Yahudi düşmanı eylemler konuşulmaya başlandı.

Son zamanlarda Fransa’da antisemit eylemlerin sayısının giderek artmakta olduğu bir sır değil. İstatistiklere göre 2013’te bu türden 423, 2014’te ise 851 eylem gerçekleştirilmiş. 2015 için kesin bir rakam henüz açıklanmış değil, ama bir önceki yıla göre yüzde 80-85 artış bekleniyor, ki bu da binden fazla eylem demek.

Neyse ki bu eylemlerin büyük çoğunluğu yaralama vs. gibi ağır saldırılar değil; ancak  bu saldırıların Fransa’da yaşayan 500 bin civarında Yahudi için endişe verici bir atmosfer yarattığı açık. Nitekim 2015 yılında aralarından 8000 kişi, özellikle ülkede artan antisemitizmi gerekçe göstererek Fransa’yı terk edip İsrail’e yerleşmiş. Bu rakam da bir önceki yıla göre yüzde onluk bir artış anlamına geliyor. 2016’da da rekor göç rakamları bekleniyor.

Marsilya’daki son saldırı üzerine, şehrin Yahudi cemaati başkanı dindaşlarını sokakta kipa takmamaya davet edince Fransa’da hararetli bir tartışma daha başlamış oldu. Bu davetin gerekçesini anlamak zor değil: sokaklarda Yahudi olduğunuzu açıkça belli eden bir şekilde dolaşırsanız, saldırıya uğrama riskiniz yüksek.

Bu çağrıyı kimileri doğru bulup, “en kötü kasket takarız” gibi yaklaşımlarla  durumu geçiştirmeye çalıştılar; ama öte yandan “kipama dokunma” adı altında kampanya başlatanlar da oldu. Pek çok siyasetçi de Fransa’da antisemitizmin sürekli tırmanıyor olmasından endişe ettiklerini dile getirip ne yapılabileceği üzerine tartışmaya başladılar.  Hatta “Yahudilerin kipa takıp sokağa çıkmaktan ürktüğü Fransa, artık Fransa değildir” diyenler bile oldu.

Ülkede yaşayan farklı gruplar arasındaki toplumsal barışın zedelendiği, insanların birarada barış içinde yaşamasını mümkün kılan ortak değerlerin giderek zayıfladığı, çoğunluktan farklı olmanın ya da farklı düşünmenin giderek tehlikeli bir hale geldiği ülkelerin sayısının giderek artıyor olması cesaret kırıcı.

Kendini kalelere kapatıp daimi bir korku içinde ve farklı olana karşı şüpheyle dolu yaşayan, bir taraftan da kendilerini dinsel fanatizmin kollarına bırakmış Ortaçağ insanları geri dönmüş gibi geliyor bazen.

Fransa’daki “kipa’ma dokunma” sloganının simgelediği gibi, bedeli bazen ağır olsa da farklı olma hakkını savunmaya devam etmek bu puslu ortamı eninde sonunda dağıtmaya yardım eder diye umalım.

(17 Ocak 2016)