Avustralya’nın eski Başbakanı Tonny Abbott, “Eurovision’da ikinci olmamıza üzülmedim; bir zorbanın elinde kıvranan Ukrayna halkına birincilik moral verdiyse, buna ancak sevinebilirim” diye tweet atarken, hedefinde elbette Rusya vardı.

Aslında “Avustralya Eurovision’da ne arıyor?” diye gayet temel bir soru sorarak işe başlamak mümkün.

Bu ülke geçen sene Eurovision’un 60. yılı şerefine, “bir seferlik” denilerek davet edilmişti; ancak bu sene hiçbir şey olmamış gibi yeniden arz-ı endam etti. Üstelik yarışmaya seneye de katılacağını açıkladı. “Eurovision Şarkı Yarışması ne zaman ‘mantıklı’ bir etkinlik oldu ki?” deyip, bunu fazla sorgulamamak belki de en iyisi.

Tonny Abbott’un Rusya’yı hedef almasının arkasında, 2014 yılının Temmuz ayında Ukrayna hava sahasındayken düşürülen Malezya Havayolları’na ait uçak yatıyor. Bu uçakta ölen 298 kişiden 38’i Avustralyalıydı ve olaydan Putin’i sorumlu tutan zamanın Başbakanı Abbott, Rusya’ya o zaman da gayet sert bir dille meydan okumuştu. Britanya’nın doğal, ABD’nin ise yakın müttefiki olan Avustralya’nın, Rusya’ya şu sıralar sempati beslemesi zaten eşyanın tabiatına aykırı olurdu.

Abbott’un açıklamalarının da gösterdiği gibi, Eurovision Şarkı Yarışması Rusya’yla “Batı” arasındaki krizin yeni bir cephesine dönüştü; çünkü 14 Mayıs akşamı Stockholm’de yapılan bu seneki finali Ukrayna adına sahne alan Jamala kazandı. Baba tarafı Kırım Tatarı, anne tarafı ise Yukarı Karabağlı bir Ermeni olan Jamala‘nın birinciliği, söylediği şarkının sözleri nedeniyle Rusya’yı öfkelendirdi. Ülkede Eurovision’un bundan böyle boykot edilmesi çağrıları bile yapılıyor.

Rusya’nın tepkisi aslında final gecesinden çok önce başlamıştı. Rus yetkililer, Jamala’nın seslendirdiği “1944” isimli parçanın içeriğinin siyasal olduğunu, bu nedenle de Eurovision kuralları gereği sahne almaması gerektiğini iddia etmiş; ancak yapımcılar bu şikayeti ciddiye almamıştı. Elbette bu red yanıtı da Moskova’da, “Avrupa’daki Rus karşıtı havanın bir yansıması” olarak değerlendirildi. Şarkıya itiraz eden Ruslar 1944 yılında Kırım’da trajik bir olay yaşanmadığını mı iddia ediyor, yoksa Stalin’in yaptıkları üzerinden bugünkü Rusya’ya  haksızlık ediliyor diye mi şikayet ediyor, orası pek belli değil.

Kopartılan fırtına yüzünden, kazanan şarkıyı belirleyen “halk oylamasında” Ukrayna’dan Rusya’ya en yüksek oy olan 12 puan; Rusya’dan da Ukrayna’ya 10 puan gittiği gerçeği güme gitti. Belki de “iç düşman” paranoyasını kışkırtmamak için bunun üzerinde fazla durulmamıştır; ya da “halkların aslında birbiriyle pek derdi yok” söylemi şu an için işlevsel görülmemiştir, kim bilir?

Jüri oylamasında ise tam aksine, Rusya ve Ukrayna birbirine sıfır puan verdi.

Yarışmanın yapımcıları ise, bu olanların son tahlilde bir barış mesajı taşıdığını iddia ediyor. Gerçi ortada “barış istemiyorum” diyen pek kimse yok; sorun “barış”ın nasıl tanımlandığında yatıyor. Herkes kendi aklındaki “barış” her neyse, onu başkalarına dayattığı müddetçe de “barış”a ulaşmak mümkün olmuyor.

Sonuç olarak, Eurovision seneye Ukrayna’da düzenlenecek. Son iki yılda 9 bin kişinin çatışmalarda öldüğü ve fiilen savaştaki bir ülkede bu yarışma nasıl düzenlenir, Eurovision’un yapımcıları herhalde bunu düşünmeye koyulmuşlardır bile.

Türkiye bu Avrupa etkinliğine dört yıldır katılmadığına göre, tüm bunlar bizi neden ilgilendirsin demek de mümkün. Üstelik Rusya da artık boykotu tartışıyor. Neyse ki Avustralya gibi “Batılı” olup olmadığını kimsenin tartışmaya gerek bile görmediği ülkeler yarışmacı açığını kapatıyor. Acaba sırada Yeni Zelanda, Kanada ve ABD de var mıdır?

(22 Mayıs 2016)